Сэмэн Силэпсиэп дьиэ кэргэн дьиҥнээх аҕа баһылыга, хаһаайын этэ
Бүгүн Арассыыйа суруйааччыларын сойууһун, СӨ суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, «СӨ бэчээтин туйгуна», «СӨ култууратын туйгуна», «СӨ бэчээккэ үтүөлэрин иһин» бэлиэлэр, СӨ бастакы Бэрэсидьиэнэ М.Е.Николаев фондатын «Наукаҕа уонна духуобунаска үтүөлэрин иһин» мэтээл хаһаайына, Айыы итэҕэлин түсчүтэ, өр сылларга «Амма олоҕо» хаһыакка эппиэттиир сэкирэтээринэн үлэлээбит Амма нэһилиэгин, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Алтан нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо Сэмэн Уйбаанабыс Силэпсиэп - Сүргэн төрөөбүтэ 70 сылын туолла.
Амма нэһилиэгэр олорон ааспыт биллэр суруналыыс, хоһоонньут, уопсастыбанньык, тапталлаах кэргэн, амарах аҕа, эйэҕэс эһээ Сэмэн Уйбаанабыс Силэпсиэп баара буоллар бүгүн, ахсынньы ый 4 күнүгэр 70 сааһын туолуохтааҕа. Кини Мэҥэ Хаҥалас Өлөчүйүттэн төрүттээх биир дойдулааҕа кыыһа Надежда Яковлевна Билюкиналыын ыал буолан 42 сыл бииргэ олорон, Амма нэһилиэгэр Күннүк-Уурастыырап аатынан уулуссаҕа дьиэ - уот туттан,оҕо төрөтөн,саха ыалын сиэринэн олохторун тэринэн олорбуттара. Надежда Яковлевна Амма 1№ - дээх орто оскуолатыгар интэринээт иитээчиитинэн, онтон биология, геграфия учууталынан барыта 39 сыл үлэлээн «СӨ үөрэҕириитин туйгуна», «СӨ методист учуутала»бэлиэлэр хаһаайына буолбута. Уоллара Владимир Семенович Амма 1 №-дээх орто оскуолатын саха тылыгар уонна литературатыгар учуутала. Кэргэнэ Мария Иннокентьевна О.П.Иванова - Сидоркевич аатынан оҕо айымньытын киинин педагога, «Амма чэчирэ»Арассыыйа көрдөрүүлээх ансаамбылын хореограба. Кырачаан кыргыттара Лилия Амматааҕы лицей иккис кылааһын үөрэнээччитэ, София «Кэнчээри» оҕо садын иитиллээччитэ.
«Аҕабыт дьиэ кэргэн баһылыгын быһыытынан бэриниилээх, дьиҥнээх хаһаайын этэ. Хаһаайыстыбаны дьаһайыыга, сүөһүнү көрүүгэ сүрүн оруолу ылара. Ыал буолуохпутуттан өрүү икки ынахтаах буоларбыт, үүппүтүн - сүөгэйбитин, эппитин - арыыбытын, аспытын барытын бэйэбит хааччынарбыт, ордорун үүтү, сүөгэйи, эти атыылаан харчылаһар этибит. Биир кэмҥэ биэс ыанар ынахтанан, биэс ньирэйи көрөн, бүөбэйдээн сайылаабыппыт. Сүөһүлэрин олус таптыыра, барыларын ааҕа ааттарынан ыҥырара, хотоҥҥо үөрэ-көтө тахсан үлэлиирэ. Тиэргэнигэр туттар мала барыта орун - оннугар миэстэлээх буолара. Уолаттарын, ымманыйа да сылдьыбатар, олус таптыыра, кыраларыттан тэҥҥэ көрсөрө. Оскуолаҕа киириэхтэрин инниттэн сайынын окко илдьэ сылдьар буоларбыт. Улахан уол Мишук ходуһаҕа батыһа сылдьан оту-маһы көрөрө, үөнү-көйүүрү эккирэтэрэ, аҕата күнүс омурҕаҥҥа чэйдии олорон айылҕа, үүнээйи, хамсыыр - харамай туһунан кэпсиир буолара. Ити курдук уолаттарын айылҕаҕа сыһыарбыта, үлэҕэ-хамнаска ииппитэ, булт абылаҥар уһуйбута, күһүҥҥү муҥхаҕа, куска илдьэ сылдьар буолара. Кыра кылааска үөрэнэ сылдьар улахан уолун Чурапчы Чакырыгар муҥхаҕа илдьибитигэр оҕобут куулунан балык ылан үөрэн - көтөн кэпсээн бөҕө буолан кэлбитэ. Хаста да Эмис нэһилиэгэр муҥхаҕа сылдьыбыттара. Уолаттарын үөрэхтэрин ирдиирэ, көмөлөһөрө, кыра эрдэхтэриттэн кинигэни, хаһыаты аахтарара, кыра да ситиһиилэриттэн үөрэрэ, хайгыыра, махтанара.Оҕолоро буруйу оҥорбут буоллахтарына мөхпөккө сэмэлиирэ, аттыгар олордон кэпсэтэрэ, быһааран биэрэрэ. Буруйу билинэ үөрэнэргэ, дорооболоһору махтанары, бырастыы гыннарары сатаан саҥарар уонна олоххо туттар буоларга ииппитэ.Улахан кылааска үөрэниэхтэриттэн тиэхиньикэҕэ сыһыаран «Восход» матасыыкылтан саҕалаан Кытай тыраахтарын, омук массыынатын атыылаһан биэрбиппит, онон оҕолорбут тиэхньикэҕэ, тимир көлөҕө сыстаҕас буола улааппыттара. Аҕабыт олус ыалдьытымсах буолан дьиэбитигэр ыалдьыт-хоноһо куруук баар буолара. Ордук сайын Амма курдук кэрэ айылҕалаах сиргэ ыалдьыттарбыт сөтүөлүү, сир астыы, сынньана кэлэллэрэ. Дьоммутун кытта эбэҕэ киирэн сынньанан, сөтүөлээн, чэйдээн тахсар этибит. Ыалдьыттарын үөрэ-көтө көрсөрө, ирэ-хоро кэпсэтэрэ, санаа атастаһара, аны атаарарыгар саха киһитин сиэринэн кэһиилээн, илии тутуурдаан ыытара. Ол курдук куораттааҕы аймахтарбытыгар, доҕотторбутугар эт, үүт, сүөгэй, Амма дьэдьэнин барыанньатын кэһиилээн ыытарбыт. Кэргэним учуутал идэтин баһылыырбар, үөрэнэрбэр тугунан да кэмнэммэт өҥөлөөх. Икки саастаах оҕолоох сылдьан учуутал идэтин ылбытым. Ол кэмҥэ кини оҕотун көрөн, үлэлээн миигин үөрэттэрбитэ. Оскуолаҕа оҕолору кытта үлэлиир киһи мунаарарым да элбэх, онуоха кини бастыҥ сүбэһитим буолара. Ити курдук кини олоххо муударай көрүүлээх, киһи быһыытынан чиэһинэй, көнө, олус бүгүрү, үлэһит киһи этэ», - диэн ахтар кэргэнэ Надежда Слепцова.
