Николай Лугинов 75 сааһын туолла
Суруйааччы анала араас. Айар дьон үөһэттэн айдарыылаахтар, кинилэргэ айар кыымы саҕар, кутаалыы күөттүүр күүс бэйэтэ туспа, атын. Ол айыылар күүстэрэ. Ону тэҥэ суруйааччы бэйэтигэр ылыммыт уонна туруоруммут соруктаах буолар. Сорох суруйааччы, поэт тулалыыр эйгэтин, айылҕаны, дьон күннээҕи олоҕун хоһуйар. Ким эрэ таптал туһунан сааһын тухары ыллыа-туойуо. Ол гынан дьон-сэргэ олоҕун долгутар история хардыытын ырыҥалаан ырытар, бөлүһүөк суруйааччы омук аайы ахсааннаах буолар. Кинилэр айымньылара үйэлэргэ хаалар, саҥаттан саҥа кэмҥэ саҥалыы көрүллэн үөрэтиллэр, ырытыллар. Оннук суруйааччы айымньыта омугу омук оҥорор, омук киэн туттуута буолар. Сахаҕа Өксөкүлээх, Алампа, Николай Неустроев, Күлүмнүүр, Былатыан Ойуунускай... Биһиги норуодунай суруйааччыларбыт... Далан... Билиҥҥи кэмҥэ оннук суруйааччынан Николай Лугинов буолар.
Николай Алексеевич туһунан мин аҕыйах да буоллар суруйууларбар биир санааны тиспитим: кини Өксөкүлээх Өлөксөй, Былатыан Ойуунускай уонна Далан литератураҕа олохтообут улуу үгэстэрин 1980-1990-2000-с сыллардааҕы уларыйыы кэмигэр салҕыыр суруйааччы быһыытынан көрөн сыаналаабытым. Ол үгэс сүрүн суолтата туохханый? Нууччалыы эттэххэ, национальная идентичность, национальное самосознание, самопознание, историческая и национальная память – омук историятын ырыҥалааһыҥҥа, билиҥҥи кэмҥэ уонна инники сайдар хардыыбытыгар төһүү буолар өйдөбүллэргэ сытар. Кини айымньылара күнтэн тэһииннээх күн улууһун дьоно – саха омук бу Орто туруу дойдуга олохпут историятын, хаамыытын өйдөөһүнү дириҥэтэллэр, кэҥэтэллэр. Кини историческай романнара олоҕу, историяны, история хаамыытын бөлүһүөктүү көрөн-хоһуйан саҥа үрдэллэргэ биһигини ыҥыраллар дии саныыбын. Кини Орто туруу дойдуга суруйааччы, айар-тутар алгыстаах айааччы быһыытынан үөһэттэн айдарыллыбыт анала мин көрүүбэр итиннэ сытар.
Николай Алексеевич, өссө да үрдүк уонна сырдык үрдэллэргэ айа-тута тураргар баҕа санаабын бу юбилейдаах төрөөбүт күҥҥэр эҕэрдэлээн туран тириэрдэбин!
Эбэн эттэххэ. Уоппускабар кыргыз, узбек, казах курдук улуу түүр омуктарын сирдэринэн сылдьан кинилэр дириҥ историяларынан, улуу бөлүһүөктэринэн, суруйааччыларынан, айар куттаах дьоннорунан – Улугбектан, Баласагынтан, аль-Фарабиттан уонна да атыттартан саҕалаан ааспыт үлүскэннээх үйэлэр манасчыттарынан, акыннарынан, Абайынан, Тоголок Молдонан, Валихановынан, Букейхановынан, Чынгыз Айтматовынан, төһө да уустуктардааҕын иһин бастакы президеннэринэн – уулуссалар, болуоссаттар, сквердэр, пааркалар эрэ ааттаммыттар буолбакка кинилэр айар үлэлэрин үөрэтэн, үйэтитэн – хайдахтаах курдук киэн тутталларын сөҕө-астына көрөн төрөөбүт дойдум дьылҕатыгар сыһыаран саныыбын: оттон биһиэхэ хайдаҕый диэн мунчаара...
Улуу түүр омуктара суруйар, айар дьоннорун ааттарын үйэтитэн-үөрэтэн, үксэтэн сүгүрүйэллэрэ кэрэхсэбиллээх үтүө холобур!
