XXIII өрөспүүбүлүкэтээҕи эдэр суруйааччылар сүбэ мунньахтара саҥа ааттары арыйда
Дьокуускай куоракка XXIII өрөспүүбүлүкэтээҕи Эдэр суруйааччылар сүбэ мунньахтара киэҥ хабааннаахтык ыытылынна. Быйылгы күрэскэ уопсайа 57 кыттааччы 65 үлэни киллэрбитэ бэлиэтэннэ.
Маҥнайгы күн. Тэрээһин маҥнайгы күнүгэр П.А. Ойуунускай аатынан Саха академическай тыйаатырын лабораторнай саалатыгар маастар-кылаастар ыытылыннылар. Ол курдук, тэрээһин чэрчитинэн маҥнай драма хайысхатын тула кэпсэтии таҕыста. Манна Саха тыйаатырын сүрүн режиссера Руслан Тараховскай бу эйгэҕэ холонуон баҕалаахтарга сүбэ-саргы биэрдэ, режиссер уонна драматург идэлэрэ быстыспат ситимнээхтэрин, кинилэр үлэлэрин ыкса алтыһыытыттан сыанаҕа турар дьүһүйүүлэр маҥнай тыын ылан, олоххо киирэргэ бигэргэтиллэллэрин туһунан быһааран биэрдэ. Руслан Игоревич пьеса сценарийын суруйар дьоҥҥо: «Ханнык баҕарар сценарист бэйэтин режиссерун булуох тустаах. Бу эйгэҕэ үлэлиэн баҕалаах дьон, тыйаатыры кытары чугастык алтыһыахтааххыт», -- диэн санаатын эттэ.
Тыйаатыр Литературнай салаатын сэбиэдиссэйэ Ангелла Попова маастар-кылааска кэлбит дьону кытары билиҥҥи пьесалар ханнык көрүҥнэригэр болҕомто ууруллуохтааҕын уонна сценарий суруйуутугар үгүстүк тахсар алҕастар тустарын кэпсэттэ. Ону тэҥэ, кыттааччылар ыйытыктарыгар сиһилии хоруйдаата. Ангелла Никитична: «Билиҥҥи кэм геройа – эһиги бэйэҕит буолаҕыт. Сценарийгытын суруйаргытыгар тугунан да тутуллумаҥ, ханан да хааччахтанымаҥ, айан-тутан иһиҥ», - диэн сүбэлээтэ. Санатар буоллахха, Ангелла Попова Эрилик Эристиин «Маарыкчаан ыччаттара» диэн айымньытынан суруйбут, режиссер Сергей Потапов туруорбут пьесата соторутааҕыта Саха тыйаатырыгар сүрэхтэммитэ, үгүс дьон биһирэбилин ылбыта.
Салгыы маастар-кылааһы «Сахафильм» сүрүн дириэктэрэ Сардаана Саввина уонна сценарист Любовь Борисова ыыттылар. Сардаана Револьевна мустубут дьоҥҥо саха киинэтин историятын туһунан билиһиннэрдэ, кылгастык инники былааннарыттансэгэттэ. Ону сэргэ, кинилэри киинэ эйгэтигэр эмиэ баҕа санаа аҕалбытын туһунан аҕынна. «Сахафильм» дириэктэрин кэпсээниттэн биллибитэ, дойдубутугар маҥнай дьоҕус түмсүүлэр тэриллэн, ол бөлөхтөртөн билигин киинэ эйгэтигэр үлэлии-хамсыы сылдьар дьон үгүс өттүлэрэ тахсыбыттарын туһунан сырдатта.
Сценарист Любовь Борисова кэпсээнин мустубут дьон бары олус сэргээн иһиттилэр. Кини эмиэ бэйэтин суолун көрдөнө сылдьааччыларга киинэ сценарийа хайдах суруллуохтааҕын туһунан быһаарда уонна бэйэтин холобуругар олоҕуран хас да суруйбут киинэлэрин сценарийын аҕалан көрдөрдө.
Иккис күн. Быйылгы XXIII өрөспүүбүлүкэтээҕи Эдэр суруйааччылар сүбэ мунньахтарын иккис күнэ СӨ наукаларын академиятын дьиэтигэр үөрүүлээх аһыллыыта буолла.
«Көмүс мэйии» Саха сиринээҕи филиалын конференц-залыгар маҥнай Россия суруйааччыларын сойууһугар киирбит 8 саҥа хараҥаччыны чиэстээтилэр. Саха сирин суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ Наталья Харлампьева бу киэҥ эйгэҕэ үктэммит Надежда Ильинаны, Ольга Янцены, Николай Васильевы-Харыйалаах Уолун, Михаил Кривошапкины-Киргимбис, Алексей Коваленконы, Бүөтүр Хараны, Михаил Севакову уонна Эдуард Ефремовы-Дэхсини итии-истиҥ тылынан эҕэрдэлээтэ, айар аартыктарыгар бэйэтин кэс тылын анаата. Саҥа суруйааччылар түөстэригэр үрүҥ көмүс кинигэ бэлиэтин иилиммиттэринэн, дойдубутугар аҕыс саҥа аат ааттанна.
Салгыы СӨ культуратын уонна духуобунай сайдыытын миниистирин солбуйааччы Марина Силина бары кыттааччыларга бэйэтин эҕэрдэ тылын эттэ уонна өрөспүүбүлүкэбит Ил Дарханын Айсен Николаев, ону сэргэ СӨ правительствотын бэрэссэдээтэлэ Ольга Балабкина эҕэрдэ тылларын ааҕан иһитиннэрдэ. Маны сэргэ Марина Владимировна тэрээһин ыҥырыылаах ыалдьытын поэт, литературнай кириитик Григорий Шуваловка махтал сурук туттарда.
Кыттааччыларга бэйэлэрин алгыстарын Саха народнай суруйааччылара, уус-уран литература эйгэтин тумус туттар дьоно Николай Лугинов, Павел Харитонов-Ойуку, Иван Мигалкин, Сэмэн Тумат анаатылар уонна кылгастык ааспыт сылларга эргиллэн, бэйэлэрин суруйааччы быһыытынан оҥорбут маҥнайгы атылларын аҕыннылар.
Күн иккис аҥарыттан экспертнай комиссия уонна кыттааччылар сэттэ бөлөххө арахсан, тус-туһунан секцияларга ананан үлэлии тарҕастылар. Ол курдук, эрдэ,тэрээһин чэрчитинэн, үгэс быһыытынан поэзия, проза, драма, Хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар литературалара, нууччалыы тыллаах литература, оҕо литературата уонна кириитикэ салаатын секцияларын аайы анал дьүүллүүр сүбэлэр бигэргэтиллибиттэрэ. Дьүүллүүр сүбэ сыала икки күн устатыгар ыытыллар үлэтигэр: бастыҥнары талыы, кэскиллээхтэри мэктиэлээһин, сыыһалары-алҕастары ыйыы уонна “айар командировка” (творческая командировка) диэн анал бириэмийэни секция аайы чорбойбут дьоҥҥо үллэрии буолбута.
Быйылгы тэрээһин биир үөрүүлээх түгэнинэн А.С. Пушкин аатынан СӨ национальнай библиотекатын историческай саалатын киэҥ уораҕайыгар, Саха сирин суруйааччыларын сойууһун көҕүлээһининэн күн сирин көрбүт "XXI үйэ XXI эдэр суруйааччыта" диэн саҥа кинигэ биһирэмэ буолла.
Бу киэһэ саҥа ааптардар кинигэ таһаарыытын иилээн-саҕалаан ыыппыт Саха сирин суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлигэр Наталья Харлампьеваҕа, «Чолбон» сурунаал бас эрэдээктэригэр Гаврил Андросовка уонна бары кыттыгастаах дьоҥҥо барҕа махталларын биллэрдилэр, суруйааччы буолар ытык аатын түһэн биэрбэттэрин туһунан эрэннэрдилэр. Бу киэһэ кинигэҕэ киирбит саҥа ааптардар хоһооноругар хайыы-үйэ суруллубут ырыалар дьон дьүүлүгэр таҕыстылар. Иккис күн оннук ырыа-тойук уонна махтал, алгыс тыла аргыстаах түмүктэннэ.
Үһүс күн. Үһүс күҥҥэ экспертэр секцияларынан үлэлэрин салгыы ыыттылар уонна хаалбыт кыттааччылар айымньыларын ырыттылар. Онтон икки күннээх айымньылар ырытыыларын түмүгүн таһаардылар.
ХХIII-с төгүлүн ыытыллар өрөспүүбүлүкэтээҕи Эдэр суруйааччылар сүбэ мунньахтарын түмүгэ тахсар долгутуулаах чааһа СӨ Наукаларын академиятын дьиэтигэр буолла. Секциялар салайааччылара биир-биир тахсан үлэлэрин түмүгүн билиһиннэрдилэр. Эдэр суруйааччылары өйөөн Саха сирин суруйааччыларын ассоциациятын аатыттан бэрэссэдээтэл Олег Сидоров секция бастыҥнарыгар кинигэ таһаарарга, СӨ Культуратын уонна духуобунай сайдыытын миниистирэ Юрий Куприянов айар командировкаҕа барарга сертификат туттардылар.
Проза секциятын бастыҥ кыттааччытынан талааннаах суруйааччы Валерий Андросов ааттанна уонна айымньыларын кинигэ оҥорон бэчээттэтэн таһаарарыгар сертификаты тутта. Ону тэҥэ проза секциятыгар Ульяна Захарованы бэлиэтээтилэр уонна айар командировкаҕа барарыгар сертификатынан наҕараадалаатылар.
Поэзия секциятын бастыҥынан Василий Рожин ааттанан хоһоон кинигэтин таһаарарга мэктиэлэннэ. Итиэннэ поэзияҕа Сюзанна Кондакова бэлиэтэнэн эмиэ айар командировкаҕа барар сертификаты тутта.
Хотугу аҕыйах ахсааннаах норуоттар литератураларыгар секция бастыҥынан Алена Колесова буолла уонна кинигэ таһаарыытыгар сертификатынан наҕараадаланна. Ону сэргэ Валентина Волкова айар командировкаҕа барар туоһу суругу тутта. Бу секция арыйыытынан Ладина Курилова буолла уонна кини үлэтэ “Полярная звезда” сурунаалга бэчээттэнэргэ мэктиэлэннэ.
Драма секциятын бастыҥынан Илья Семенов ааттанна уонна пьесата «Олоҥхо» тыйаатырыгар уус-уран ааҕыынан мэктиэлэннэ. Бу секция арыйыытынан Евгений Беляев буолла уонна айар командировкаҕа барар сертификаты тутта.
Оҕо литературатын секциятын бастыҥынан Анна Колосова ааттанна уонна кинигэ таһаарарга сертификаты ылла. Оттон Сардаана Гаврильева айар командировкаҕа барарын туһунан туоһу сурукка тигистэ.
Кириитикэ секциятын бастыҥнарынан Светлана Самсонова-Сиибиктэ уонна Татьяна Андросова ааттаннылар. Айар командировкаҕа барар путевка Олимпиада Давыдоваҕа туттарылынна. Маны сэргэ Оксана Манчурина, Аркадий Самсонов уонна Яков Алексеев үлэлэрэ «Чолбон» сурунаалга бэчээттэнэргэ бигэргэтилиннэ.
Нууччалыы тыллаах литература секциятын бастыҥынан Максим Эверстов ааттанан Химки куоратыгар ыытыллар Бүтүн Россиятааҕы эдэр литератордар сүбэ мунньахтарыгар барар путевканы тутта. Бу секция Айар командировкатыгар Кыргызстантан төрүттээх Уулжан Даулетбекова барар буолла.
XXIII өрөспүүбүлүкэтээҕи Эдэр суруйааччылар сүбэ мунньахтара ити курдук үөрүүлээхтик түмүктэннэ. Тэрийээччилэр санааларын үллэстибиттэринэн, быйылгы күрэс үрдүк таһымнаахтык ааста уонна саҥа, сэргэх үлэлээх автордар үлэлэрэ киирбитэ биэлиэтэннэ.
Санатар буоллахха сүбэ мунньах үгэс быһыытынан икки сылга биирдэ ыытыллар.
