Сахалыы
…Ханнык да тиэмэҕэ биир сүрүн санаа (идея) баар буолуохтаах; олоххо баартан суруйар буоллаххына, эн маны фотография курдук устума, эн кинини бэйэҥ идеяҕынан сырдатан, уус-уран айымньы күүһүнэн дьүһүннээн көрдөр. Идеятын, caнaaҕын толору суруй, толору тэнит, форманан хааччахтаама, идеяны дьүһүннээбэт форма наадата суох, идеяны көрдөрөөрү форма оҥоһуллар, идеяны тыыннаах дьүһүннүүргэ, бу дьүһүн тас көстөр көстүүгүн биэрэргэ, ол онно эрэ форма суолтата улаатан тахсар. Уус-уран айымньыга идея суолтата форма суолтатын бастыыр, ол эрээри умнума: сыгынньах идея, формата суох идея, уус-уран айымньыны биэрбэт, иккиэн арахсыспат ситимнээхтэр, идеяттан айымньы дьүһүнэ тахсар, идеяттан тахсар дьүһүнэ эмиэ бу идея сүнньүнэн көрөн сөптөөх форма бэриллэр. Айымньы дьыалата — улахан улуу дьыала буолар, онон айар үлэбит, культурабыт үрдээтэҕин ахсын, үрдүк кэрдиискэ тахсан иһиэхтээх. Биһиги төрүт сорукпут – олоххо инники этэрээт буолан иһиэхтээхпит.
Уус-уран тыл эдэр үлэһиттэрин бөлөхтөрүн соруктара. –
П. А. Ойуунускай. Айымньылар. 7 том. –
Якутск: Як.кн-ое изд-во. – С.103.
4 устуруока кыайыылааҕа — Айаанньа Уус
Үөһээ Бүлүү улууһун Нам сэлиэнньэтигэр “Тобуруокап көмүс күһүнэ” хоһоон өрөспүүбүлүкэтээҕи көҥүл түһүлгэтигэр кыттааччылар уонна ыалдьыттар биир саамай күүтэр түгэннэринэн 4 устуруокалаах хоһоон кэрчигин суруйуу буолар. Быйыл күһүҥҥү, ол эбэтэр балаҕан 3-4 күннэригэр тэриллибит VII түһүлгэ эмиэ олус долгутуулаах буолла. Манна сыһыаран эттэххэ, күрэххэ кыттааччылар ханнык тыл кэлиэхтээҕин сэрэйэн да көрбөттөр... |
«Бор көмүс күһүнүгэр» сырыттыбыт
Балаҕан ыйын 9 күнүгэр «Бор көмүс күһүнүгэр» Саха сирин Автономията төрүттэммитэ 100 сылыгар, Семен Данилов төрөөбүтэ — 105, Софрон Данилов төрөөбүтэ 100 сылларыгар ананан ыытыллыбыт литературнай бэстибээл үрдүк таһымҥа ааста. «Айар Кут» түмсүү чилиэннэрэ аҕыйах буолан «Иэйии» түмсүүгэ кыттыһан ситиһиилээхтик кыттан кэллибит. Бу тэрээһини тэрийбит «Сыккыс» литературнай түмсүүгэ (салайааччы... |
Дьокуускайга саха литературатын баала ыытылынна
Дьокуускай 390 сылын чэрчитинэн, “Смарт” бибилэтиэкэ аан бастаан Саха литературатын баалын тэрийдэ. Манна сахалыы таҥастаах, эбэтэр, киэргэллээх эрэ киирэҕин. Дьон-сэргэ сахалыы сайбаччы таҥнан сылдьарын көрүөххэ олус үчүгэй. Баалга кэлбит дьон сахалыы остуол оонньуутугар, хары баттаһыыга, хоһоону ааҕыыга күрэстэстилэр, быыстапкалары көрдүлэр, Манчаары туһунан лиэксийэни иһиттилэр, сахалыы брошь оҥорор... |
«Сунтаарга ньургуһун тылынна»
Сахабыт сиригэр көмүс күһүн сатыылаан турдаҕына, балаҕан ыйын 1-2 күннэригэр Сунтаар улууһугар саха норуодунай бэйиэтэ Леонид Попов аатынан «Сунтаар миигин ыҥырар-2022» улуустааҕы «Ньургуһун» түмсүү тэриллибитэ 50 сылыгар аналлаах VI ырыа-хоһоон түһүлгэтэ түстэннэ. Төһө да ардахтаах, силбиктээх күннэр турдаллар, дьон-сэргэ Сергей Зверев-Кыыл Уолун аатынан улуустааҕы норуот айымньытын дьиэтигэр тоҕуоруста... |
«Сэргэй Баһылайап көмүс күһүнэ»
Саха АССР төрүттэммитэ 100 сыллаах үбүлүөйүн чэрчитинэн уус алданнарга сэргэх тэрээһин буолла. Сүгүрүйэр сүдү убайбыт, киэн туттар биир дойдулаахпыт, саха биллиилээх бэйиэтэ, П.А.Ойуунускай аатынан Судаарыстыбаннай бириэмийэ лауреата Сергей Степанович Васильев-Борогонскай төрөөбүтэ 115 сылын көрсө «Сэргэй Баһылайап көмүс күһүнэ» тэрээһиннэри саҕалыыр түһүмэхтэртэн Кыһыл Кырдал (Суотту) сиригэр. С.С.Васильев... |
Арассыыйа биир биллэр-көстөр суруйааччыта — Николай Лугинов
Атырдьах ыйын 14 күнүгэр СӨ норуодунай суруйааччыта, ССРС Суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, РФ Суруйааччыларын сойууһун хос бэрэссэдээтэлэ (2003 с.), СӨ ускуустубатын үтүөлээх диэйэтэлэ, РФ култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Түүр аан дойдутааҕы академиятын дьиҥнээх чилиэнэ, СӨ Духуобунаһын академиятын вице-бэрэсидьиэнэ (1996) Николай Лугинов төрөөбүт күнэ. Филология наукатын доктора, литературовед, кириитик, Арассыыйа... |
«Эн талааҥҥар сүгүрүйэн…»
Бэйиэт, прозаик, Арассыыйа Суруналыыстарын, СӨ Суруйааччыларын сойуустарын чилиэнэ Валерий Васильевич Васильев-Муттуххай Бороҥ сырдык кэриэһигэр кэтэхтэн ыытыллыбыт «Эн талааҥҥар сүгүрүйэн…» уус-уран куонкурус түмүгэ таһаарыллар үөрүүлээх түгэнэ от ыйын 10 күнүгэр буолан ааста. Бу күн, кырдьыга да, Муттуххай Бороҥ талааныгар сүгүрүйээччилэр, өрөспүүбүлүкэҕэ ыытыллар литература тэрээһиннэригэр куруук... |
Ийэ тыл сылын туруорсабыт
Кэлиҥҥи кэмҥэ үгүс киһи саха тылын туһунан санаатын киэҥник этэр буолла. Оскуола сахалыы буолуохтааҕа да, хайдах үөрэтиллиэхтээҕэ да,иһиллэр буолла. Онон быраактык-учууталлар санааларын этэргэ, тиэрдэргэ соруннубут. Дойду үрдүнэн буолар уларыйыыларга (сокуон буоллун, ыстандаарт буоллун, нуорма буоллун) Сахабыт Сирин иһигэр үөрэтиллэн кэлбит предметтэрбит хаарыйтарар түгэннэрэ үгүс этэ. Ылан көрүөҕүҥ, 2004... |
Бүгүн суруйааччы Арчылан 60 сааһын туолла
Афанасий Гаврильевич Гуринов-Арчылан — бэйиэт, прозаик, литература кириитигэ, публицист, тылбаасчыт, Арассыыйа Суруналыыстарын, СӨ Суруйааччыларын сойуустарын чилиэнэ, «Күрүлгэн» сурунаал эрэдээктэрэ. Афанасий Гуринов Сунтаар улууһун Тойбохой орто оскуолатын, М.К.Аммосов аатынан Саха судаарыстыбаннай университетын бүтэрбитэ. Университекка «түүр тыллара» идэҕэ аспирантураҕа үөрэммитэ... |
Бөтүүнүскэй хоһооно отчуттары ходуһаҕа ыҥырар
Суруйааччы, суруналыыс Иван Никитич Корякин-Уйбаан Бөтүүнүскэй Амма улууһун Бөтүҥ сэлиэнньэтигэр олорор. Сүүрбэттэн тахса кинигэ, отучча ырыа ааптара Бөтүүнүскэй араас кэмнэргэ суруйбут хоһооннорун ылан көрдөххө, саха киһитин олоҕор-дьаһаҕар, күннээҕи түбүгэр, сыл араас кэмигэр тоҕоостоох хоһооннору тута булаҕын. Ол эбэтэр, кини хоһоонноро эдэр да, эмэн да ааҕааччыга хайдахтаах да кэмҥэ хас биирдии күн суолтатын, күндүтүн... |
