Литературная Якутия


 

Сахалыы

…Ханнык да тиэмэҕэ биир сүрүн санаа (идея) баар буолуохтаах; олоххо баартан суруйар буоллаххына, эн маны фотография курдук устума, эн кинини бэйэҥ идеяҕынан сырдатан, уус-уран айымньы күүһүнэн дьүһүннээн көрдөр. Идеятын, caнaaҕын толору суруй, толору тэнит, форманан хааччахтаама, идеяны дьүһүннээбэт форма наадата суох, идеяны көрдөрөөрү форма оҥоһуллар, идеяны тыыннаах дьүһүннүүргэ, бу дьүһүн тас көстөр көстүүгүн биэрэргэ, ол онно эрэ форма суолтата улаатан тахсар. Уус-уран айымньыга идея суолтата форма суолтатын бастыыр, ол эрээри умнума: сыгынньах идея, формата суох идея, уус-уран айымньыны биэрбэт, иккиэн арахсыспат ситимнээхтэр, идеяттан айымньы дьүһүнэ тахсар, идеяттан тахсар дьүһүнэ эмиэ бу идея сүнньүнэн көрөн сөптөөх форма бэриллэр. Айымньы дьыалата — улахан улуу дьыала буолар, онон айар үлэбит, культурабыт үрдээтэҕин ахсын, үрдүк кэрдиискэ тахсан иһиэхтээх. Биһиги төрүт сорукпут – олоххо инники этэрээт буолан иһиэхтээхпит.

Былатыан Ойуунускай.
Уус-уран тыл эдэр үлэһиттэрин бөлөхтөрүн соруктара. –
П. А. Ойуунускай. Айымньылар. 7 том. –
Якутск: Як.кн-ое изд-во. – С.103.

 
Саха сирин суруйааччыта Чокуур үйэлэргэ умнуллубат

Соторутааҕыта Уус Маайа улууһугар Саха сирин суруйааччыта, улуус бочуоттаах олохтооҕо Андрей Илларионович Егоров-Чокуур төрөөбүтэ 100 сылыгар аналлаах үбүлүөйдээх тэрээһиннэргэ кыттан кэллибит. Урут харахтаан көрө, икки атахпытынан үктэнэ илик сонун сирбит буолан, долгуйабыт, күммүт-дьылбыт, суолбут-ииспит да биһигини, саҥа дьону, тургутар курдук… Ол да буоллар, хараҥаны харахтанан өр айаннаан кэлбит...

 

Байаҕантай төрөөбүт күнүгэр саҥа хомуурунньук сүрэхтэниэҕэ

Балаҕан ыйын 26 күнүгэр сарсыарда 9.30 чаастан СӨ Национальнай бибилэтиэкэтин Историческай саалатыгар бэйиэт, суруйааччы, СӨ суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, тиэхиньиичэскэй наука доктора, РНА Сибиирдээҕи салаатын үтүөлээх бэтэрээнэ Егор Гаврильевич Старостин-Байаҕантай хоһооннорун уонна кэпсээннэрин хомуурунньуга сүрэхтэниэҕэ. Бу хомуурунньук биир дьикти уратылаах. Ол Брайл...

 

Оҕолуу сырдык куттаах Уйулҕаана

Сунтаарга улуустааҕы «Ньургуһун» литературнай түмсүү чилиэнин Розалия Семеновна Николаеваны-Уйулҕаананы мин аҕыйахтык көрсөн, алтыһан аастым. Ол көрсүһүүлэр үксүгэр айар куттаахтар туохха эмэ аналлаах тэрээһиннэрин кытары ситимнээх буолаллар. Хас көрдөҕүм аайы кини миэхэ бэрт сэдэх, кэмчи эмп курдук, сүрэҕи сылытар, сүрэххэ сөҥөр дьикти ураты тыллары булан этэр идэлээх. Оттон бу күннэргэ «Ньургуһун» литературнай түмсүү...

 

Өйдөөх сүрэх иэйиитинэн
(Наталья Харлампьева 70 сааһынан)

Бу күһүҥҥү айылҕа чуумпуран иһийэр, көмүскэ сууланар уратылаах кэмигэр, балаҕан ыйын 1 күнүгэр саха норуодунай бэйиэтэ, Саха сирин Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, Арассыыйа суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, биллэр уопсастыбаннай диэйэтэл, саха поэзиятын Далбар хотунунан ааттаммыт Наталья Ивановна Харлампьева күн сирин көрбүт, олоҕун биир ытык сааһын көрсөр бэлиэ күнэ буолан ааста. Наталья Харлампьева...

 

Суорун Омоллоон 116 сыла: Cаҥаттан саҥаны арыйарга дьулуһабыт!

Үтүө күнүнэн, күндү ааҕааччы! Мин аатым Максим Николаев. Таатта улууһун П.А. Ойуунускай аатынан Чөркөөх орто оскуолатын 6 кылааһын үөрэнээччитэбин. Мин бүгүн эһиэхэ Дмитрий Кононович Сивцев–Суорун Омоллоон туһунан кэпсиэҕим. Кини 1906 с. балаҕан ыйын 14 күнүгэр Таатта улууһун үһүс Дьохсоҕон нэһилиэгэр күн сирин көрбүтэ. Үгүс оҕолор Суорун Омоллоону суруйааччы эрэ курдук билэллэр. Кырдьык, Дмитрий Кононович...

 

Суорун Омоллоон 116 сыла: Дьикти таас

Саха норуотун суруйааччыта Дмитрий Кононович Сивцев-Суорун Омоллоон 1977 сыллаахха аһаҕас халлаан анныгар Чөркөөххө мусуой тэрийбитэ. Сылын ахсын онно аан дойду араас муннуктарыттан дьон кэлэн түмэли кэрэхсии көрөр. Бүгүн мин мусуой биир экспонатын — Суорун Омоллоон тутта сылдьыбыт дьикти тааһын кэпсиэм. Урут анал пленкаҕа түһэрэн хаартыска бэчээттииллэрин билэбит. Онтон өссө урут өстүөкүлэ тааһыгар түһэрэн...

 

Суорун Омоллоон 116 сыла: Ытык киһибит кэс тыла

Бүгүн, балаҕан ыйын 14 күнүгэр, саха тыллаах эрэ барыта ытыктыыр улуу киһибит, духуобунай лиидэр, биллиилээх драматург, прозаик, поэт, саха норуодунай суруйааччыта Дмитрий Кононович Сивцев-Суорун Омоллоон төрөөбүтэ 116 сыла туолар. Суорун Омоллоон маны таһынан аһаҕас халлаан анныгар хас даҕаны түмэли төрүттээбит киһинэн буолар. Ытык киһибит кэс тыла: Бар дьоҥҥо, норуокка өҥө — ол буолар дьиҥнээх баай...

 

4 устуруока кыайыылааҕа — Айаанньа Уус

Үөһээ Бүлүү улууһун Нам сэлиэнньэтигэр “Тобуруокап көмүс күһүнэ” хоһоон өрөспүүбүлүкэтээҕи көҥүл түһүлгэтигэр кыттааччылар уонна ыалдьыттар биир саамай күүтэр түгэннэринэн 4 устуруокалаах хоһоон кэрчигин суруйуу буолар. Быйыл күһүҥҥү, ол эбэтэр балаҕан 3-4 күннэригэр тэриллибит VII түһүлгэ эмиэ олус долгутуулаах буолла. Манна сыһыаран эттэххэ, күрэххэ кыттааччылар ханнык тыл кэлиэхтээҕин сэрэйэн да көрбөттөр...

 

«Бор көмүс күһүнүгэр» сырыттыбыт

Балаҕан ыйын 9 күнүгэр «Бор көмүс күһүнүгэр» Саха сирин Автономията төрүттэммитэ 100 сылыгар, Семен Данилов төрөөбүтэ — 105, Софрон Данилов төрөөбүтэ 100 сылларыгар ананан ыытыллыбыт литературнай бэстибээл үрдүк таһымҥа ааста. «Айар Кут» түмсүү чилиэннэрэ аҕыйах буолан «Иэйии» түмсүүгэ кыттыһан ситиһиилээхтик кыттан кэллибит. Бу тэрээһини тэрийбит «Сыккыс» литературнай түмсүүгэ (салайааччы...

 

Дьокуускайга саха литературатын баала ыытылынна

Дьокуускай 390 сылын чэрчитинэн, “Смарт” бибилэтиэкэ аан бастаан Саха литературатын баалын тэрийдэ. Манна сахалыы таҥастаах, эбэтэр, киэргэллээх эрэ киирэҕин. Дьон-сэргэ сахалыы сайбаччы таҥнан сылдьарын көрүөххэ олус үчүгэй. Баалга кэлбит дьон сахалыы остуол оонньуутугар, хары баттаһыыга, хоһоону ааҕыыга күрэстэстилэр, быыстапкалары көрдүлэр, Манчаары туһунан лиэксийэни иһиттилэр, сахалыы брошь оҥорор...