Сахалыы
…Ханнык да тиэмэҕэ биир сүрүн санаа (идея) баар буолуохтаах; олоххо баартан суруйар буоллаххына, эн маны фотография курдук устума, эн кинини бэйэҥ идеяҕынан сырдатан, уус-уран айымньы күүһүнэн дьүһүннээн көрдөр. Идеятын, caнaaҕын толору суруй, толору тэнит, форманан хааччахтаама, идеяны дьүһүннээбэт форма наадата суох, идеяны көрдөрөөрү форма оҥоһуллар, идеяны тыыннаах дьүһүннүүргэ, бу дьүһүн тас көстөр көстүүгүн биэрэргэ, ол онно эрэ форма суолтата улаатан тахсар. Уус-уран айымньыга идея суолтата форма суолтатын бастыыр, ол эрээри умнума: сыгынньах идея, формата суох идея, уус-уран айымньыны биэрбэт, иккиэн арахсыспат ситимнээхтэр, идеяттан айымньы дьүһүнэ тахсар, идеяттан тахсар дьүһүнэ эмиэ бу идея сүнньүнэн көрөн сөптөөх форма бэриллэр. Айымньы дьыалата — улахан улуу дьыала буолар, онон айар үлэбит, культурабыт үрдээтэҕин ахсын, үрдүк кэрдиискэ тахсан иһиэхтээх. Биһиги төрүт сорукпут – олоххо инники этэрээт буолан иһиэхтээхпит.
Уус-уран тыл эдэр үлэһиттэрин бөлөхтөрүн соруктара. –
П. А. Ойуунускай. Айымньылар. 7 том. –
Якутск: Як.кн-ое изд-во. – С.103.
Суоттуга — көмүс күһүн
Киэн туттар биир дойдулаахпыт, биллиилээх поэт С.Васильев-Борогонскай төрөөбүтэ 117 сылынан суугунуур солко оттоох, минньигэс сугуннаах Суоттубутугар үтүө үгэскэ кубулуйбут бэртээхэй тэрээһин буолла. Поэт түмэлин эдэр ыччат кэрэхсии, сөҕө көрдө. «Үйэлэри үрдүнэн үлдьү көтөн» быыстапканы, араадьыйаны олохтоохтор сэргээтилэр. «Дьол туоната» бырайыак чэрчитинэн Дьиэ кэргэн уонна Оҕо саас сылларыгар анаммыт аллеяҕа... |
Мээндигигэ Харысхал пааматынньыга арылынна
Саха норуодунай суруйааччыта, драматург, прозаик, ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ, Саха Өрөспүүбүлүкэтин култууратын үтүөлээх үлэһитэ, Амма уонна Хаҥалас улуустарын, Мээндиги уонна Соморсун нэһилиэктэрин бочуоттаах олохтооҕо Василий Егорович Васильев — Харысхал төрөөбүтэ 75 сылын көрсө кини төрөөбүт-үөскээбит түөлбэтигэр Амма улууһун Мээндиги нэһилиэгэр кыһыл көмүс дуйдаах пааматынньыгы үөрүүлээх быһыыга... |
Суолтата сүппэт сурунаал кинигэ буолан таҕыста
Улуус дьаһалтатын аактабай саалатыгар СӨ Судаарыстыбаннаһын күнүн чэрчитинэн саҥа, сонун кинигэ сүрэхтэниитэ ыытылынна. Үйэттэн ордук кэм аннараа өртүгэр күн сирин көрбүт “Сырдык” диэн илиинэн суруллубут сурунаал “Да минует тьма, Да здравствует просвещение…” диэн кинигэ буолан таҕыста. Сурунаал бас эрэдээктэрэ биир дойдулаахпыт, улууспут бастакы кулубатын төрөппүт уола Асклипиодот Рязанскай буолар... |
Иван Мигалкин аатын үйэтитэргэ аналлаах күрэс биллэрилиннэ
Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай бэйиэтэ Иван Мигалкин төрөөбүтэ 70 сылыгар анаммыт литературнай күрэс ыытылларын туһунан Уус Алдан улууһун Киин бибилэтиэкэтэ иһитиннэрдэ. «Сахабэчээт» судаарыстыбаннай-автономнай тэрилтэ, улуустааҕы кииннэммит бибилэтиэкэ тиһигэ, «Мүрү саһарҕата» хаһыат эрэдээксийэтэ Саха сирин Суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлинэн үлэлээбит, тылбаасчыт, оҕо суруйааччыта... |
«Бор көмүс күһүнэ».
Айар куттаахтар түһүлгэлэрэ
«Бор көмүс күһүнэ» диэн lX төгүлүн ыытыллар литература аһаҕас бэстибээлэ Горнай улууһугар Мытаахха Бор алааһыгар буолла. Бэстибээли улуустааҕы кииннэммит бибилэтиэкэ ситимин үлэһиттэрэ иилээн-саҕалаан ыыттылар. Норуодунай суруйааччылар С.П уонна С.П. Даниловтар уһаайбаларыгар бэстибээл арыллыыта, «Анюта аллеятыгар» тута хоһуйуу күрэһэ буолла. Бэстибээл арыллыытын кэнниттэн ыалдьыттар «Бор»... |
Саха литэрэтиирэтэ — аныгы кэмҥэ
“Айар “ национальнай кинигэ кыһатыгар саҥа бэчээттэнэн кэлбит кинигэлэр ортолоругар филология билимин хандьыдаата Саргылаана Еремеевна Ноева “Саха литературата аныгы кэмҥэ: сайдар тосхоллор, саҥа ааттар» диэн кинигэтэ баар. Саха литэрэтиирэтин билиҥҥи туругун, ураты суолун-ииһин, сайдар тосхоллорун туһунан маннык киэҥник ырытыы бэчээттэммэтэҕэ ыраатта. Онон бу кинигэни саха литэрэтиирэтин сэҥээрэн, кэтээн көрөн... |
Дьокуускайга «Большая книга» бириэмийэ лауреаттара ыалдьыттаатылар
«Большая страна — Большая книга» Бүтүн Арассыыйатааҕы литературнай-сырдатар бырайыак бастакы түһүмэҕинэн, Дьокуускайга Арассыыйа аныгы литературатын бэрэстэбиитэллэрэ, «Большая книга» бириэмийэ лауреаттара, суруйааччылар Виктор Ремизов, Сергей Беляков, кириитик Иван Родионов кэлэн, үлэлээн, ааҕааччылары кытта көрсөн бардылар. Балаҕан ыйын 13 күнүгэр Н.Д. Неустроев аатынан SMART-бибилэтиэкэҕэ... |
Мукучуттан «Тобуруокап көмүс күһүнүгэр» ыалдьыттыы
Балаҕан ыйын 6-7 күннэригэр Үөһээ Бүлүү Ытык Намын сиригэр «Тобуруокап көмүс күһүнэ» өрөспүүбүлүкэтээҕи 8-с төгүлүн ыытыллыбыт көҥүл хоһоон түһүлгэтигэр Кэбээйи улууһун Мукучу нэһилиэгиттэн «Кырдал» литературнай түмсүү сэттис төгүлүн кыттыыны ылла. Тэрээһиҥҥэ уопсайа 15 улуустан, ол курдук Дьокуускай куораттан, Нам, Таатта, Орто Халыма, Хаҥалас, Чурапчы, Үөһээ Дьааҥы, Уус Алдан, Өлүөхүмэ, Абый, Кэбээйи, Сунтаар... |
Түмэл тутуллуутугар кыттыгастаахпынан киэн туттабын
Өлүөнэ остуруогун сөргүтэр туһунан идиэйэни Д.К. Сивцев-Суорун Омоллоон 1980 сылларга оччотооҕу обкомҥа киллэрэн, Уус Алдаҥҥа Суотту сиригэр түмэли аһаҕас халлаан анныгар тутарга эппитэ. 1986 сыллаахха өрөспүүбүлүкэтээҕи саха тылын уонна литэрэтиирэтин учууталларын сэминээрдэригэр сылдьыбытым. Сэминээри Раиса Реасовна Кулаковская ыыппыта, онно кинини саҥа көрбүтүм. Оччолорго мин 1982 сылтан Мүрү 1 №-дээх орто оскуолатыгар... |
«Тобуруокап көмүс күһүнэ». Тута хоһуйуу кыайыылааҕа – Харыйалаах Уола
Балаҕан ыйын 6-7 күннэригэр Үөһээ Бүлүү улууһун Нам сэлиэнньэтигэр «Тобуруокап көмүс күһүнэ» VIII өрөспүүбүлүкэтээҕи айар куттаах хоһоонньуттар көҥүл түһүлгэлэрэ түстэннэ. Саха норуодунай бэйиэтэ Петр Николаевич Тобуруокап түмэл-уһаайбатыгар «Түөрт устуруока» хоһоону тута хоһуйуу күрэҕэр кыайыылаах үрдүк аатын Николай Васильев-Харыйалаах Уола ылла. «Күрэххэ олус уустук уонна ыарахан ис хоһоонноох «Сэрии» диэн тиэмэни... |
