Литературная Якутия


 

Сахалыы

…Ханнык да тиэмэҕэ биир сүрүн санаа (идея) баар буолуохтаах; олоххо баартан суруйар буоллаххына, эн маны фотография курдук устума, эн кинини бэйэҥ идеяҕынан сырдатан, уус-уран айымньы күүһүнэн дьүһүннээн көрдөр. Идеятын, caнaaҕын толору суруй, толору тэнит, форманан хааччахтаама, идеяны дьүһүннээбэт форма наадата суох, идеяны көрдөрөөрү форма оҥоһуллар, идеяны тыыннаах дьүһүннүүргэ, бу дьүһүн тас көстөр көстүүгүн биэрэргэ, ол онно эрэ форма суолтата улаатан тахсар. Уус-уран айымньыга идея суолтата форма суолтатын бастыыр, ол эрээри умнума: сыгынньах идея, формата суох идея, уус-уран айымньыны биэрбэт, иккиэн арахсыспат ситимнээхтэр, идеяттан айымньы дьүһүнэ тахсар, идеяттан тахсар дьүһүнэ эмиэ бу идея сүнньүнэн көрөн сөптөөх форма бэриллэр. Айымньы дьыалата — улахан улуу дьыала буолар, онон айар үлэбит, культурабыт үрдээтэҕин ахсын, үрдүк кэрдиискэ тахсан иһиэхтээх. Биһиги төрүт сорукпут – олоххо инники этэрээт буолан иһиэхтээхпит.

Былатыан Ойуунускай.
Уус-уран тыл эдэр үлэһиттэрин бөлөхтөрүн соруктара. –
П. А. Ойуунускай. Айымньылар. 7 том. –
Якутск: Як.кн-ое изд-во. – С.103.

 
Степан Кожуров «Сарсыардааҥҥы иэйиилэрин кыната»

«Айар кут» суруйааччылар уонна хоһоонньуттар эрэгийиэннээҕи сойуустарын «Талба талаан» литература бырайыага бэс ыйын 4 күнүгэр 8-с төгүлүн ыытылынна. Бу күн Степан Егорович Кожуров-Ыстапаан Таастаах «Тыа Эбэ байанайдаах андыһыттара» (кэпсээннэр) уонна күн аайы күнү көрсө үтүөнү баҕарар хоһуйууларын кэрчиктэрин хомуйан «Сарсыардааҥҥы иэйиилэрим кыната» диэн кинигэлэрин биһирэмэ буолла. Кини...

 

Саргы Куо Москваҕа бэстибээлгэ кытынна

Бэс ыйын 3-6 күннэригэр Москваҕа Кыһыл болуоссакка Арассыыйа норуоттарын национальнай литератураларын бэстибээлэ ыытылынна. Бэстибээлгэ араас норуоттар литератураларыгар, бэчээккэ, инники көрүүлэргэ аналлаах кэрэхсэбиллээх лиэксийэлэр, туһалаах маастар-кылаастар (оҕолорго эмиэ), дьүүллэһиилэр, суруйааччылары кытары көрсүһүүлэр, кинигэ сүрэхтэниилэрэ буоллулар. Арассыыйа үгүс национальнай...

 

Оҕо саас доҕоро – П. Н. Дмитриев-Туутук

Суруйааччы Петр Никифорович Дмитриев-Туутук 80 сааһын көрсө “Сайылыгым барахсан” диэн кинигэтэ тахсыытыгар норуодунай суруйааччы Сэмэн Тумат киирии тылын суруйбутун быһа тардыытын билиһиннэрэбит. “Суруйааччылар олох бары эйгэтинэн суол-иис тэлэн литератураҕа кэлэллэр. Суруйааччы Петр Никифорович Дмитриев-Туутук наука эйгэтиттэн, саха фольклорун түллэр үөһүттэн силис-мутук тардан айар үлэҕэ киирбитэ. Кини саха...

 

Бүгүн Николай Чуор төрөөбүтэ 88 сылын туолар

Бүгүн, бэс ыйын 2 күнүгэр, бэйиэт, суруйааччы, уопсастыбаннай диэйэтэл Николай Харитонов-Николай Чуор төрөөбүт күнэ. Кини 1935 сыллаахха бэс ыйын 2 күнүгэр Ньурба улууһун Куочай сэлиэнньэтигэр төрөөбүтэ. Алта саастааҕар төгүрүк тулаайах хаалан, 1943-1950 сылларга Араҥастаахха Оҕо дьиэтигэр иитиллибитэ. Николай Чуор бэйиэт, суруйааччы, публицист, суруналыыс, саха литературатын уонна ускуустубатын актыыбынай...

 

«Санатыма дуу, ааспыты…» кинигэ туһунан ааҕааччы санаатын үллэстэр

1990-с сыллар кэнэҕэскитин даҕаны кэпсэлгэ киириэх түгэнэ толору буолуо. Тоҕо диэтэххэ, хас биирдии киһи ити кэмҥэ олорон ааспытын араастык анаарыа. Сорох сэмэлиэ, сорох сиилиэ, атын атыҥыраабытын кэлэйиигэ кубулутан кэпсээҥҥэ тиһиэ… Тиһэҕэр саҥа турбут көлүөнэ истибититтэн-аахпытыттан илбээн-холбоон отой атын хартыынаны ааҕааччыга соҥуо. Оттон бу сырыыга “Санатыма дуу, ааспыты…” диэн Евдокия Иринцеева-Огдо...

 

Ийэ тылынан ааҕыы кистэлэҥнэрэ

СӨ Национальнай бибилэтиэкэтин «Ааҕыы бэстибээлэ» тэрээһинин чэрчитинэн, оҕо суруйааччыта, филологическай наука хандьытаата, СӨ Суруйааччыларын уонна Арассыыйа суруналыыстарын сойуустарын чилиэнэ, бибилэтиэкэ чинчийэр-научнай институтун үрдүкү научнай үлэһитэ Ангелина Афанасьевна Кузьминаны-Үнүгэс сиэнин кытта көрсүһүү Оҕо ааҕар, сайдар киинигэр буолла. Көрсүһүү кэмигэр ааптар «Мас тоҕо үүнэрий?» диэн оҕолорго...

 

«Саха поэзиятын Кыыс Ньургуна»

Ыам ыйын 13 күнүгэр — саха бастакы поэт кыыһа Варвара Потапова төрөөбүт күнэ. Талааннаах бэйиэт үгүс кистэлэҥнээх, таайтарыылаах ис хоһоонноох айымньыларын билбэт, аахпатах киһи, бука, аҕыйаҕа буолуо. Ол курдук, Варвара Потапова аата умнуллубат, өссө күлүмүрдээн ахтылла турар. Кини айымньылара кинигэ буолан, ааҕааччыларга тиийэр. Аҥаардас кэнники икки сылга литератураны чинчийээччи, филология наукатын доктора...

 

«Норуотун кутун өрө көтөҕөөрү айа-тута сылдьар»

Бүгүн СӨ норуодунай бэйиэтэ Наталья Михалева-Сайа төрөөбүт күнэ. «Чинчийээччилэр да, ааҕааччылар да Сайа поэт быһыытынан абылыыр, умсугутар күүһүн билинэллэр. … Сайа дьиҥ патриотическай тыыннаах гражданскай уонна философскай лиирикэтинэн норуотун өйүн-санаатын иитэр, үтүөҕэ-кэрэҕэ алгыыр. Онон кини саха литературатыгар Алгыстаах Айыы Куо буолан кэлбит сыалын-соругун үрдүктүк тутан толорор. Поэзиятыгар...

 

«Норуот аайы Уурастыыраптар төрөөбөттөр…»

Бүгүн САССР норуодунай бэйиэтэ, Дьокуускай куорат бочуоттаах гражданина Владимир Михайлович Новиков-Күннүк Уурастыырап төрөөбүтэ 116 сыла туолар. Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай бэйиэтэ Савва Тарасов ахтыытыттан билиһиннэрэбит. Бүгүн САССР норуодунай бэйиэтэ, Дьокуускай куорат бочуоттаах гражданина Владимир Михайлович Новиков-Күннүк Уурастыырап төрөөбүтэ 116 сыла туолар. Саха Өрөспүүбүлүкэтин...

 

Норуодунай бэйиэт Анаабырга ыалдьыттаата

Анаабыр улууһугар долганнар түөлбэлээн олорор Үрүҥ Хайа нэһилиэгэр Табаһыттар сүлүөттэрэ (бырааһынньыктара) ыытылынна. Табаһыттар быйылгы сүлүөттэрэ Саха сиригэр Үлэ сылынан, Анаабыр долган-эбэҥки национальнай улууһугар – Табаны иитии, “Севернай” сопхуос тэриллибитэ 40, Социалистическай Үлэ Дьоруойа И.К.Спиридонов төрөөбүтэ 110 сылларын чэрчитинэн ыытылынна. Үбүлүөйдээх сүлүөт табаһыттарга үгүс...